Geschiedenis
Over Fort Bakkerskil
Forten werden van oorsprong gebouwd op zwakke plekken in de verdedigingslinie. Zo werd Fort Bakkerskil tussen 1877 en 1880 gebouwd.
Het fort is een van de meest zuidelijke werken en heeft onder andere als doel de Papsluis, een waaiersluis in de Schenkeldijk, te beschermen. Deze sluis uit 1815 vormde de verbinding tussen het water van de Bakkerskil en de lager gelegen polders. Het werk bestaat uit een bomvrije kazerne en een natte gracht. Op het fort zijn in de jaren zestig een drietal grote loodsen gebouwd. Het Waterliniepad loopt langs het fort. Taak van het fort was de bescherming van Woudrichem en de afgrendeling van de zuidelijke Maasdijk.
Bouw 1876
De Papsluis werd gebouwd in 1815, deze inundatiesluis moest natuurlijk goed verdedigd worden. De sluis is bijzonder: het is een waaiersluis. Een waaiersluis kan zowel met de stroom mee als tegen de stroom in geopend worden. De Papsluis beheerste de inundatie van de Uppelse Polder. Het was daarom een strategisch belangrijke locatie in de Waterlinie.
Toch werd het fort dat de sluis moest beschermen pas gebouwd tussen 1877 en 1879.
In 1880 werd er een houten loods bijgebouwd om artillerie op te slaan.
Ontwerp
Het is een klein fort met een oppervlakte van circa 1 hectare. Het fortterrein is trapeziumvormig en omgeven door een gracht met brug. In het midden van het fort staat de bomvrije kazerne. De kazerne is grotendeels aangeaard en alleen de gevel, gericht op het noorden, is zichtbaar. Het langgerekte gebouw telt twee verdiepingen. Hier waren destijds manschappenverblijven, twee verbruiksmagazijnen met hijslift, een ziekenboeg, keuken, munitiemagazijnen en privaten. Het fort bood ruimte aan zo’n 110 man en 8 kanonnen. Het geschut stond vooral naar het zuiden gericht, op de dijk. Ten westen van het fort lag de Bakkerskil en dit terrein was moeilijk begaanbaar.
WOI 1914
Hoewel Nederland mobiliseerde, bleef het tijdens de Eerste Wereldoorlog neutraal. Fort Bakkerskil was bemand, maar tot gevechten kwam het er niet. Wél hielpen de soldaten de brandweer van Werkendam, toen in de nacht van 26-27 september 1914 een grote brand ontstond bij twee boerderijen. Ze hielpen met blussen, en voorkwamen dat andere huizen ook door de brand werden verwoest. Het enige schot dat in die jaren werd gelost, was een schot hagel bij een ruzie tussen militairen onderling.
WOII 1945
Fort Bakkerskil heeft vergeleken met de andere waterlinie-forten in Brabant de meeste activiteit gekend in 1940. De regio bleef buiten de gevechten, maar het land werd wel geïnundeerd door het openzetten van de Papsluis.
Tijdens de oorlog werd het fort een tijd bezet door Duitsers. Bij hun aftocht in 1945 maakten ze het fort onbruikbaar. De ramen en deuren werden dichtgemetseld, de aarden wallen onklaar gemaakt.
Interneringskamp:
Na de Tweede Wereldoorlog – vanaf 7 mei 1945 - deed Fort Bakkerskil dienst als interneringskamp voor NSB’ers en andere Nederlanders die als ‘fout’ werden gezien vanwege hun handelen tijdens de oorlog. Dit was een zwarte bladzijde in de geschiedenis van het fort. Vrouwen werden kaalgeknipt, 'heulers' werden geboeid en geslagen, en gevangenen bekijken werd een geliefd uitje op zondagmiddag. Daarnaast was het eten slecht, en kwamen voor gevangenen bestemde goederen als kleding vaak niet bij hen terecht. Op 28 september 1946 werd de functie als kamp opgeheven en kwam er een einde aan deze praktijken.
Na de oorlog:
Na het vertrek van de gevangenen werd het fort gebruikt als munitieopslag. Bij de watersnood van 1953 vluchtte het fortwachtersgezin. Het huis werd onbewoonbaar verklaard en gesloopt. Het fort verloor zijn waarde als verdedigingswerk en in 1951 werd het geheel aangemerkt als “vestingwerk van geen klasse”.
Er liepen waakhonden en het was duidelijk dat gewone burgers er niet welkom waren. In de jaren 1980 werd het gebouw gemoderniseerd en gebruikt als opleidingscentrum voor agenten van Inlichtingen en Operatiën, een geheime stay-behind organisatie.
Brabants Landschap
Sinds 2007 is het Fort in handen van Brabants Landschap. Na een lange procedure voor vergunningen, het herstel van wallen en een uitgebreide restauratie doet Fort Bakkerskil sinds 2012 dienst als Erfgoed Logies
